Trang

Thứ Ba, 8 tháng 5, 2018

THỪA THIÊN TỨ BẤT, BẮC NINH TỨ VẬT, ỨNG HÒA TỨ VẬT, SƠN TÂY TỨ MẠC, NGHI XUÂN TỨ VẬT... - La Thụy sưu tầm


       

Tất cả những câu dưới đây đều là lời truyền miệng trong dân gian, không có lời nào do tôi hoặc ai đó bịa đặt ra. Và việc ghi chép lại đây chỉ nhằm trước là hầu chuyện, sau là để chư vị bổ sung các“tứ vật”,“tứ bất”,“tứ mạc” nữa mà các vị được biết, hoặc các cách lý giải khác về các “tứ vật”,“tứ bất”,“tứ mạc” dưới đây.


      *1- THỪA THIÊN TỨ BẤT


          Bất giao Nguyệt Biều hữu
          Bất thú Dạ Lê thê
          Bất ẩm Thạch Hàn thủy
          Bất thực Lương Quán kê.

         (Chớ kết bạn với dân Nguyệt Biều
         Chớ lấy con gái Dạ Lê
         Chớ uống nước ở Thạch Hàn
         Chớ ăn thịt gà Lương Quán.)


      *2- BẮC NINH TỨ VẬT

         Vật giao Phù Lưu hữu
         Vật thú Đình Bảng thê
         Vật ẩm Đồng Kỵ thủy
         Vật thực Cẩm Giang kê.

         (Chớ đánh bạn với người làng Phù Lưu - chợ Giầu
         Chớ lấy con gái Đình Bảng- kẻ Báng làm vợ
         Chớ uống nước làng Đồng Kỵ
         Chớ ăn thịt gà làng Cẩm Giang)


         *3-ỨNG HÒA (HÀ ĐÔNG) TỨ VẬT

          Vật thú Vân Đình thiếp
          Vật giao Hòa Xá hữu
          Vật thực Tử Dương kê
          Vật thính Bà Lâm thuyết

          (Chớ lấy con gái Vân Đình làm vợ bé
          Chớ kết bạn với người Hòa Xá
          Chớ ăn thịt gà Tử Dương
          Chớ nghe lời người Bà Lâm)


        *4-SƠN TÂY TỨ MẠC

         Mạc tranh Đại Đồng trưởng
         Mạc thú Tào Thương thê
         Mạc giao Đông Sàng hữu
         Mạc thực Mỹ Lương kê.

         (Chớ tranh trưởng với dân Đại Đồng
          Chớ lấy con gái Tào Thương làm vợ
          Chớ kết bạn với người Đông Sàng
          Chớ ăn thịt gà Mỹ Lương).


         *5-NGHI XUÂN (HÀ TĨNH) TỨ VẬT

          Vật hành Dương Gián lộ
          Vật giao Mỹ Dương nho
          Vật thú Tả Ao thê
          Vật bằng Cộng Khánh hữu

          (Chớ đi đường Dương Gián
          Chớ giao du với nhà Nho ở Mỹ Dương
          Chớ lấy con gái làng Tả Ao về làm vợ
          Chớ kết bạn với dân Cộng Khánh).


          *6-TAM KỲ TỨ BẤT ĐÁO


          "Bất đáo Nhơn Ái đê
          Bất ẩm Nhơn Phước khê
          Bất giao Nhơn Lộc hữu
          Bất giá Nhơn Thọ thê..."

          (Chớ đến đê Nhơn Ái
          Chớ uống nước khe Nhơn Phước
          Chớ làm bạn người Nhơn Lộc
          Chớ lấy vợ người Nhơn Thọ)

                                                                   La Thụy sưu tầm

7 nhận xét:

  1. Ngoài những câu trên, còn có những câu sau:

    1. Bắc Ninh tứ vật:

    Vật giao Phù Lưu hữu
    Vật thú Đình Bảng thê
    Vật ẩm Đồng Kỵ thuỷ
    Vật thực Cẩm Giang kê

    (Chớ đánh bạn với người Phù Lưu
    Chớ lấy con gái Đình Bảng làm vợ
    Chớ uống nước làng Đồng Kỵ
    Chớ ăn thịt gà Cẩm Giang)

    2. Ứng Hoà (tên huyện, thuộc Hà Tây cũ) tứ vật:

    Vật thú Vân Đình thiếp
    Vật giao Hoà Xá hữu
    Vật thực Tử Dương kê
    Vật thính Bài Lâm thuyết

    (Chớ lấy con gái Vân Đình làm vợ bé
    Chớ kết bạn với người Hòa Xá
    Chớ ăn thịt gà Tử Dương
    Chớ nghe lời người Bài Lâm)

    3. Sơn Tây tứ mạc:

    Mạc tranh Đại Đồng trưởng
    Mạc thú Tảo Thượng thê
    Mạc giao Đông Sàng hữu
    Mạc thực Mỹ Lương kê

    (Chớ tranh trưởng với dân Đại Đồng
    Chớ lấy con gái Tảo Thượng làm vợ
    Chớ kết bạn với người làng Đông Sàng
    Chớ ăn thịt gà Mỹ Lương)

    4. Nghi Xuân (Hà Tĩnh) tứ vật:

    Vật hành Cương Gián lộ
    Vật giao Mỹ Dương nho
    Vật thú Tả Ao thê
    Vật bằng Cộng Khánh hữu

    (Chớ đi đường Cương Gián
    Chớ giao du với nhà Nho ở Mỹ Dương
    Chớ lấy con gái làng Tả Ao làm vợ
    Chớ kết bạn với dân Cộng Khánh)

    5. Thừa Thiên tứ bất:

    Bất giao Nguyệt Biều hữu
    Bất thú Dạ Lê thê
    Bất ẩm Thạch Hàn thuỷ
    Bất thực Lương Quán kê

    (Chớ kết bạn với dân Nguyệt Biều,
    Chớ lấy con gái Dạ Lê
    Chớ uống nước ở Thạch Hàn
    Chớ ăn thịt gà Lương Quán)

    6. Quảng Nam tứ bất:

    Bất giao Thừa Thiên hữu
    Bất thú Quảng Nghĩa thê
    Bất thương Bắc Hà khách (cổ)
    Bất đấu Bình Định kê

    (Chớ kết bạn với dân Thừa Thiên
    Chớ lấy con gái Quảng Nghĩa (Ngãi) làm vợ
    Chớ buôn bán với khách buôn Bắc Hà
    Chớ chọi gà với dân Bình Định)

    7. Hoằng Hóa (xứ Thanh) tứ mạc:

    Mạc giao Hoằng Nghĩa hữu
    Mạc thú Nguyệt Viên thê
    Mạc đả Bút Sơn kỳ
    Mạc thương Quan Nội huyện

    (Chớ đánh bạn với dân Hoằng Nghĩa,
    Chớ lấy vợ Nguyệt Viên,
    Chớ đánh cờ với người Bút Sơn,
    Chớ buôn bán dân chợ Huyện).

    Trả lờiXóa
  2. Còn có những câu sau:

    Nhất bất giao Thừa thiên chi hữu
    Nhị bất thú Quảng ngãi chi thê
    Tam bất đấu Phú yên chi kê
    Tứ bất thương Bắc kỳ chi xứ.

    Trả lờiXóa
  3. THỪA THIÊN TỨ BẤT có dị bản như sau:

    Bất giao An Cựu hữu.
    Bất giá Dạ Lê thê.
    Bất thực Cư Chánh kê.
    Bất ẩm Thạch Hàn thuỷ

    Trả lờiXóa
  4. Cám ơn bài sưu tầm. Tôi chỉ được biết Tứ vật ở Bắc Ninh. Nay thêm nhiều "tứ" ở nhiều địa phương khác. Dân gian tổng kết như thế là dựa vào kinh nghiệm thời bấy giờ. Nguyên nhân có thể không giống nhau, nhưng lí do thì...có lí do cụ thể. Nếu người sưu tầm lí giải cả lí do cụ thể thì thú vị hơn. Chẳng hạn vì sao không ăn gà...của làng nọ? Lí do ở Bắc Ninh, theo tôi biết thì làng đó hay...bắt trộm gà của nhà khác. Vì thế mà ăn gà...sẽ bị ăn chửi! Nhưng nơi khác, không ăn gà, có thể là gà không ngon, gà bệnh, gà cúm H5N1... Chuyện không kết bạn với dân Phù Lưu. Theo tôi biết là do "giai thoại" dân Phù Lưu không thực lòng, không mến bạn. Giai thoại kể, ông khách đến chơi nhà, dân Phù Lưu không nói chuyện mời nước, mời trầu mà bảo con: - Thằng nhỏ đâu, mang điếu cho bác hút thuốc, rồi bác cho mấy đồng mà ăn kẹo!

    Trả lờiXóa
  5. Cái này là bình định tứ bất chứ ạ..

    Trả lờiXóa
  6. Trong QUẢNG NAM TỨ BẤT có câu:
    “Bất đấu Bình Định kê”
    (Chớ chọi gà với dân Bình Định)
    Người Bình Định nên tự hào mới phải.

    *

    TỨ BẤT ở các vùng miền Việt Nam như sau:

    1. Bắc Ninh tứ vật:

    Vật giao Phù Lưu hữu
    Vật thú Đình Bảng thê
    Vật ẩm Đồng Kỵ thuỷ
    Vật thực Cẩm Giang kê

    (Chớ đánh bạn với người Phù Lưu
    Chớ lấy con gái Đình Bảng làm vợ
    Chớ uống nước làng Đồng Kỵ
    Chớ ăn thịt gà Cẩm Giang)

    2. Ứng Hoà (tên huyện, thuộc Hà Tây cũ) tứ vật:

    Vật thú Vân Đình thiếp
    Vật giao Hoà Xá hữu
    Vật thực Tử Dương kê
    Vật thính Bài Lâm thuyết

    (Chớ lấy con gái Vân Đình làm vợ bé
    Chớ kết bạn với người Hòa Xá
    Chớ ăn thịt gà Tử Dương
    Chớ nghe lời người Bài Lâm)

    3. Sơn Tây tứ mạc:

    Mạc tranh Đại Đồng trưởng
    Mạc thú Tảo Thượng thê
    Mạc giao Đông Sàng hữu
    Mạc thực Mỹ Lương kê

    (Chớ tranh trưởng với dân Đại Đồng
    Chớ lấy con gái Tảo Thượng làm vợ
    Chớ kết bạn với người làng Đông Sàng
    Chớ ăn thịt gà Mỹ Lương)

    4. Nghi Xuân (Hà Tĩnh) tứ vật:

    Vật hành Cương Gián lộ
    Vật giao Mỹ Dương nho
    Vật thú Tả Ao thê
    Vật bằng Cộng Khánh hữu

    (Chớ đi đường Cương Gián
    Chớ giao du với nhà Nho ở Mỹ Dương
    Chớ lấy con gái làng Tả Ao làm vợ
    Chớ kết bạn với dân Cộng Khánh)

    5. Thừa Thiên tứ bất:

    Bất giao Nguyệt Biều hữu
    Bất thú Dạ Lê thê
    Bất ẩm Thạch Hàn thuỷ
    Bất thực Lương Quán kê

    (Chớ kết bạn với dân Nguyệt Biều,
    Chớ lấy con gái Dạ Lê
    Chớ uống nước ở Thạch Hàn
    Chớ ăn thịt gà Lương Quán)

    6. Quảng Nam tứ bất:

    Bất giao Thừa Thiên hữu
    Bất thú Quảng Nghĩa thê
    Bất thương Bắc Hà khách (cổ)
    Bất đấu Bình Định kê

    (Chớ kết bạn với dân Thừa Thiên
    Chớ lấy con gái Quảng Nghĩa (Ngãi) làm vợ
    Chớ buôn bán với khách buôn Bắc Hà
    Chớ chọi gà với dân Bình Định)

    Hoặc:

    Nhất bất giao Thừa thiên chi hữu
    Nhị bất thú Quảng ngãi chi thê
    Tam bất đấu Phú yên chi kê
    Tứ bất thương Bắc kỳ chi xứ.

    Trả lờiXóa
  7. Dân Thái bình Thanh hoá Na dinh Hà bắc buon bán luu manh và hay lùa dảo

    Trả lờiXóa

POST HÌNH HOẶC VIDEO CLIP VÀO Ô COMMENT :

Các bạn chỉ việc copy link hình hoặc link video clip dán trực tiếp vào ô comment mà không cần dùng thẻ