THƯ THĂM THẦY HỒ XUÂN DIỆN NHÂN NGÀY 20/11/2014 - Hoàng Đằng

                        
             
              Tác giả Hoàng Đằng

 Đông Hà, ngày 12 tháng 11 năm 2014
Thầy Hồ Xuân Diện thân kính,

Ở Việt Nam, đã phảng phất không khí ngày NHÀ GIÁO VIỆT NAM – 20/11. Có người gọi đó là Ngày Tết của thầy cô giáo, vì học trò đang nô nức mua hoa, mua quà tặng thầy cô. Nhìn cảnh ấy, tự nhiên em bùi ngùi xúc động, nhớ đến Thầy nhiều hơn.

Thầy đến dạy em – thuộc khóa đầu tiên của trường bán công Đông Hà – từ 1957. Năm học 1957 – 1958 ấy, em đã lên đệ lục (lớp 7 bây giờ). Cũng gọi là trường, nhưng bán công Đông Hà, về cơ sở vật chất, chỉ có một dãy gia binh dành cho vợ con lính đi theo chồng bỏ lại. Vách xây qua loa, không tô trát, mái lợp tôn đã ố rỉ, nền đất. Trước đó, dãy nhà này chia ra bao nhiêu “căn hộ” không biết, khi dùng làm nơi học, được phân thành hai phòng học: một dành cho lớp đệ thất (lớp 6) và một dành cho lớp đệ lục (lớp 7), không có chỗ nào nữa làm nơi nghỉ ngơi cho các thầy ngồi chờ trước khi dạy. Thế mà vì chúng em, Thầy đã đáp lời mời đến với trường. Năm học đó, trường có 3 giáo sư: thầy Nguyễn Viết Trác, thầy Trần Tu và Thầy. Cụ Nguyễn Khắc Thảo – người có công lớn trong việc vận động mở trường – vừa dạy Hán Văn, vừa làm giám thị, vừa quản lý văn phòng.

Thầy dạy em môn Toán và môn Sử Địa; có lẽ còn thêm vài môn khác, em không nhớ. Em chỉ nhớ toán và sử địa vì hai môn này ghi đậm dấu ấn của Thầy trong tâm trí em.
Về môn toán, chương trình thời đó, ở lớp đệ thất, chủ yếu ôn lại chương trình bậc tiểu học; qua đệ lục, môn toán mới bắt đầu dạy đại số và hình học; ở những lớp trước, cách trình bày bài tập toán như sau: trang giấy chia ra hai phần, phần bên trái dành viết phép tính, phần bên phải dành viết lời giải. Ở lớp đệ lục, các trình bày thẳng từ trái sang phải, từ trên xuống dưới. Với kỹ năng giỏi và kiến thức tốt, Thầy đã truyền thụ một cách dễ hiểu môn toán mới; không những thế, Thầy còn kích dậy trong mỗi chúng em tinh thần ưa học toán. Nhờ Thầy tạo dựng nền móng vững chắc ấy, chúng em, ở những lớp trên, tiếp thu môn toán không khó khăn gì; đa số các bạn lớp em và những lớp sau đều khá và giỏi toán, lên bậc học đệ nhị cấp, đều chọn ban B.

Về môn sử địa, ngoài những kiến thức từ sách giáo khoa, Thầy còn đem những hiểu biết thủ đắc được từ những sách báo khác và từ kinh nghiệm riêng truyền dạy cho chúng em. Nhất là ở môn sử, trong công cuộc dựng nước và giữ nước của dân tộc, chỉ bằng lời nói và cử chỉ, Thầy đã dựng lại những trận đánh của quân dân ta diệt quân giặc ngoại xâm như sự thật đang tái diễn trước mắt; Thầy đã ươm vào tâm hồn tuổi thơ học trò tình cảm biết vui buồn theo vận nước nổi trôi. Nhờ vậy, em học sử rất say mê, ngày nào, cũng mong sao chóng tới giờ sử để vừa được học vừa được giải trí.

Trời cho Thầy một thân hình mạnh khỏe, nhanh nhẹn, yêu thích và có năng khiếu thể thao. Trường bán công Đông Hà chỉ hơn trăm học sinh, nhỏ bé thế mà Thầy đã chọn và huấn luyện được một đội bóng đá khá mạnh. Thầy đã đem đội bóng trường mình đi đá giao hữu với đội bóng trung học Gio Linh, đặc biệt với đội bóng trường trung học Nguyễn Hoàng – một trường lớn đông học sinh hơn nhiều lần. Tuy vậy, đội bóng trường ta, trong thi đấu, vẫn ngang ngửa.

Ngoài chức năng dạy học, Thầy còn đóng vai người anh cả đối với chúng em như trong gia đình – chia xẻ những khó khăn trong cuộc sống với học trò. Tình cảm anh em ấy hiếm có làm sao! Em đến từ miền quê, cha mẹ làm nông nghiệp, đồng tiền không bao giờ có sẵn trong túi; mỗi lần, có lệnh nộp học phí, mẹ phải tìm cho ra cái gì đem lên chợ bán: thúng đậu, bầy gà ...,  em thường nộp học phí trễ hạn và thế là bị đuổi học. Đã có nhiều lần, em lủi thủi ôm sách vở ra về; từ trong lớp dạy, Thầy bắt mặt nhìn ra, mủi lòng vì cảnh ấy, Thầy gọi em lại, rút tiền trong túi cho mượn tới đóng học phí, tiếp tục ngồi học. Hình ảnh ấy đi theo em mãi đến bây giờ, Thầy ơi!

Có bạn mồ côi cả cha lẫn mẹ, việc học hành khó khăn, Thầy đã cho tiền đóng học phí, cho tiền may áo quần, sắm sách vở. Khi bạn ấy đi học xa, Thầy còn kiếm nơi ăn chốn ở. Thầy tốt bụng vậy mà  ít ai biết. Thầy âm thầm đối nhân xử thế theo lòng nhân ái, theo tiếng gọi của con tim yêu thương.

Thầy em như thế đó! Bây giờ Thầy 80 tuổi rồi (sinh năm 1935), đang sống nơi quê người. Em đã trên 70 tuổi, hiện ở quê nhà.
“Mặt cách nhưng lòng gần” nghĩa là dù sao, em vẫn nghĩ Thầy trò chúng ta vẫn bên nhau.
Ngày trước, chúng ta không có ngày Tết Thầy Cô; tuy nhiên, em muốn nhân dịp này hòa vào không khí tươi vui của xã hội bây giờ, mượn phương tiện internet, qua trang phudoanlagi.blogspot.com, viết mấy dòng gởi đến thăm hỏi Thầy. Chúc Thầy an vui trong tuổi già.

                                                                                         Em
                                                                                  Hoàng Đằng